بزووتنەوەی هیوا

مێژووی گەلان بە گشتی ململانەی نێوان سەردەست و ژێر دەستەیە، کە خۆاستی دەسەڵاتی تێدا بووە. ویستی دەسەڵات بنەمایەکی دانەبڕاوە لە ژیانی مرۆڤ، هەر بۆیە بە درێژایی مێژوو ئیڕادەی ژێردەستە کردن و چەوسانەوە بوونی هەبووە، جا چ وەکوو جیاوازی ڕەگەزی یا چینایەتی، لە لایەکی دیکەشەوە خواست و ئێڕادە بۆ ڕزگاری و ڕهایی لە ژێردەستەیی، لایەکی دیکەی مێژوو بووە.

تێکۆشان و هەوڵ دان بۆ ئازادی، بەردەوام مێژووشی بەدوای خۆیدا هێناوە، قۆناغ بە قۆناغ لەسەر هەمان ئەساس، ڕەنگ و ڕووی سەردەمیانەی بە خۆوە گرتووە و لە نۆڕمی سونەتی بەرەو مۆدێرنیتە هەنگاوی ناوە. حیزب و ڕێکخراوەی سیاسی هەمووی بەرهەمی مۆدێرنیتەن، لەم پڕۆسەیەشدا فەلسەفە و زانست توانیوێتی ياریدەر بێت.

بزووتنەوە دیاردەیەکی کۆمەڵایەتییە، کە بە نیسبەتی قەوارە و قورساییەکەی، ڕەوتێکە بۆ گۆڕانکاریی، مەبەست و خۆاستی بزووتنەوەی نەتەوایەتیش، ڕزگاریی ئەو قەلەمڕەویە کەوا پەیوەستە بە جوغرافیای دانیشتووانەکەی کەوا داگیرکراوە. بزووتنەوەی سیاسی لە بناغەوە لەگەڵ حیزبی سیاسی جیاوازە، حیزب زیاتر لە چوارچێوەی هەمان حکومەت، تێدەکۆشێت بۆ دەسەڵات، بەڵام ئامانجی سەرەکی بزوتنەوەی سیاسی گۆڕانکاری بنەڕەتییە، نە خۆاستی دەسەڵات و خۆسەپاندن.

میکانیزم و فۆڕمی بزووتنەوە هێز و ئیڕادەی گەلە، کە بە شێوەیەکی کارامە کار بۆ بە ڕێکخستن و پەروەردە دەکات، هێزی بزووتنەوەکان بە شێوەیەکی بەرفراوان لە ڕێکخستن دایە، هەر بۆیە ئامانجی بزووتنەوە سیاسیە، نەک سیاسەت کردن. میکانیزم و شێوازی ڕێکخستنی بزووتنەوەکان وەکوو خانەکانی مێشک وایە، هەرکامەیان بە شێوەیەکی نا ناوەندی و سەربەخۆ چالاکن، بەلام لە بنەڕەتدا هەموویان هەر گرێدراوی یەکترین، بزووتنەوە تەنیا بە سەرێک نەبەستراوەتەوە، یا رێبەرێکی دیاری کراوی نییە، بەلکوو هر کام لە خانەکان بۆ خۆیان خۆبەڕێوەبەرن، هەر بەشەی میکانیزم و ئیدۆلۆژی خۆیان هەیە.

هەر بزووتنەوەیەک جیهان بینی تایبەت بە خۆی هەیە، کە بایخی پێ دەبەخشێت و ستراتیژییەکی دیاری دەکات و دەیکاتە خاوەن هزر، هەر لەم چوارچێوەیەشدا بەئەزموون وەرگرتن لە ڕووداوەکان، دەتوانێت هەنگاو بنێت، هەموو ئەنجام و کردەوەکانیش ئەزموونی زیاتری پێ دەبەخشێت، هەر بەم ئاراستەیش بۆ پاڕێزگاری لەخۆی و ڕووبەڕووبوونەوەی لەگەڵ نەیارانی، ئەوە یەکڕیزیی و یەکگرتوویی رێکخستنەکانێتی، کە تواناکانی دەردەخات.

پەیوەندی بزووتنەوە لەگەڵ حیزب و رێکخراوەکان نابێت تەنیا لە چوارچێوەیەکی بوروکراتیدا قەتیس بەمێنێتەوە، بەڵکوو بۆ لێک نزیک بوونەوە، دەبێت تۆڕێکی بەرفراوان لە نێوانیاندا دروست بێت، تا هەموویان لەدەوری یەکتر کۆ بکاتەوە، هەر لەم پێوەندییەش، کاری ناوەندەکانی حکومەت و دەسەڵات بۆ دۆزینەوەی شانەکان و ڕێبەرانی بزووتنەوە، زەحمەت دەبێت. بە گشتی بزووتنەوەکان دەبێت هەموو ئیمکان و دەرفەتێک بەکار بێنن، بە تایبەت لە کاتی لاواز بوونی دەسەڵات، کە توانای کۆنتڕوڵی نامێنێت.

هەر وەک چۆن بزووتنەوەی سیاسی سانترالیزمی نییە، ڕێبەری ئیدۆلۆژی هاوبەشیشان نییە، خواستی بزووتنەوەو ئامانجەکانی دیارە، سەر بە هیچ خەتێکی فکری دیاریکراو نییە، هەروەها بە هۆکاری بەرفراوانی بزووتنەوەکان، تاک یا دەستە لە چوارچێوەیەکی جیاواز چالاکی دەکەن و هەر کەسێک بە پێی تێگەیشتنی خۆی ئامانجی دیاری دەکات. هەڵبەتە زۆر جاریش ئیدۆلۆژی ڕۆڵیکی بەرچاوی هەیە، لە چارەنووس و سەرخستنی بزووتنەوەکان.

بزووتنەوەکان خاوەن هێز و داینامۆی خۆیانن، کە بەردەوام لە گۆڕانکاری دان و جەهەتی ڕەوتەکە دەگۆڕن. ئەندامانی تازە لەگەڵ خۆیان حەز و ئارەزووی نوێ دێنە ناو بزووتنەوەکە. بە پێی ئەو فاکتەرانەی کە لە کۆمەڵگادا لە حاڵی وەرچەرخانە، خۆیانی لەگەڵ هاوتەریب دەکن و بە ئێرادەیەکی لەبن نەهاتوو پێشەنگایەتی دەکەن.

ئامانجی هەر بزووتنەوەیەک تا ڕادەیەک دیارە، بۆ نموونە ناکرێت بزووتنەوەی کرێکاری بخرێتە خزمەت نیولیبراڵیزم یا بزووتنەوەی ژینگە پارێزی دروشمی چاکسازی و دادپەروەری کۆمەڵایەتی بدات. بزووتنەوەی سیاسی بەر لەوەی، کە نیازی دەستاودەست کردنی حکومەت بێت و خۆی وەکوو دەسەڵات بسەپێنێت، ئەوە بەرژەوەندی نەتەوە بۆ بزووتنەوە لە سەرووی هەموو شتێکەوەیە.

بە سیستەم کردن و پەروردە دەتوانێت ئاستی هۆشیاری سیاسی کۆمەلگا بەرێتەسەر، تا ڕێگر بێت لە مونارشیزم و دەسەڵاتی ئۆلیگاریشی، هەروەها هاوشێوە لە گەل بیر و هزری بزووتنەوەکان، بەشداری ئاگاهانە دەبێتە هۆی بەهێز بوونی ڕێکخستن، ئەگەر هەڵگرانی هزری بزووتنەوە بتوانن ئامانج و ستراتیژیکانی خۆیان لەگەڵ داخوازییەکانی گەل دەستنیشان بکەن و وەکوو سەرچاوەیەکی مادی و مەعنوی تەماشای لێ بکرێت و هێماکانی نەتەوەیی بپارێزن، ئەوە بەدڵنیاییەوە گەل مەشروعیەت و ڕەوایی دەبەخشێتە بزووتنەوەکە، کاتێکیش گشتگیر دەبێ، کە ماف و بەرژەوەندی هەموو چین و تۆێژەکانی کۆمەڵگا لە بەرچاو بگیرێت.

سەرکەوتنی بزووتنەوەکان بە کۆمەڵێک مەرجی سەرەکی بەستراونەتەوە، یەکم هەنگاو پێویستە بزووتنەوە بۆ پرسی نەتەوایەتی تێوری و مانیفێستی خۆی هەبێت، تا بتوانێت کۆی ئەم باسانە بەوروژێنێت و توانای هاندانی خەلکی هەبێت. مژارێکی پڕ گرنگ و سەرەکی بۆ سەرکەوتن و گشتگیر بوونی بزووتنەوە، ئەوەیە کە لە دەستپێکەوە گرنگی بدرێت بە کاری ڕێکخستن و هەر لەم نێوەشدا حیزب و رێکخراوەکان لە بەرەی خۆی کۆکاتەوەو چالاکانە لەگەڵ ئەو حیزب و لایانانە، کە توانای خەباتیان هەیە، هاوئاهەنگ بێت.

بزووتنەوەکان بە پلان و ئەندێشەی نوێ، دەبنە هۆکاریک بۆ ڕاچڵکاندن و بەرز کردنەوەی ئاستی هۆشیاری نەتەوایەتی، هەروەها جێگای ئاماژەیە، کە بۆ مەبەستی کارتێکەری لەسەر ڕای گشتی، دەبێت گوشار بخرێتە سەر نوخبەی سیاسی تا بێنە ناو ڕێکخستن، ئینجا هاندانی گەل بۆ سەرشەقام و ناڕەزایەتی دەربڕین بە بەردەوامی بۆ ئەوەیکە نارزایەتێکان پەرە بستێنێت و بێتە هەوێنی ڕاپەڕین و شۆڕش.

دیارە هەر بزووتنەوەیەک، یا ڕێکخراوەیەکی سیاسی وەکوو زەرورەتێکی مێژوویی، لە بۆشایەکی سیاسی و کۆمەڵایەتی وەکوو ڕەوتێکی نوێ دێتە ئاراوە، کاتێک حیزب و رێکخراوی سیاسی ڕۆژهەڵاتی کوردستان لە واقعی کۆمەڵگای خۆی دادەبرێت و لە ژێر گوتاریی زاڵی نەتەوەی سەردەست، بەردەوام لە بازنەیەکدا دەخۆلێتەوە و توانای خۆ درباز کردنی نییە، بزووتنەیەکی ڕادیکاڵ سەرهەڵدەدات و دەکەوێتە لایانی ڕاستی مێژوو، تا ئەرک و بەرپرسیارێتی مێژووی نەتەوەکەی لە ئەستۆ بگرێت، کوردستان پێویستی بە بزووتنەوە هەیە، تا حیزب و ڕێکخراوەی کۆنسڕواتیڤ و ماوەبەسەرچوو.

کوردستانی داگیرکراو، بۆ سەرەتایی ترین مافە زەوتکراوەکانی، خەبات و بەرخۆدانێکی خوێناوی هەبووە، بەڵام ماخابن سەرەڕای تێکۆشانێکی بێوەچان، ئێستاش هەر ژێردەستەیە.
بەگشتی قسە کردن لەسەر پرسی کورد و رەهەندەکانی ژیانی کۆمەڵگای کوردستان، باس و خواستێکی زۆر هەڵدەگرێت، کە لە داهاتوویەکی نزیکدا بە شێوەیەکی ئاکادمی و زانستی، وەکوو مانیفێستێک، لە قەوارەی نامیلکەیەکدا، چاپ و بڵاو دەکرێتەوە .

بزووتنەوەی هیوا بە ئاوڕدانەو لە مێژووی یەکم حیزبی کوردی و خەسار ناسی لە سەر بزووتنەوەی ڕزگارییخوازی کورد، لە سەرەتاوە تا ئێستا بە ڕۆانگەیەکی فەلسەفی و زانستی خۆی دەئافرێنێتەوە، بە نیگاهێکی مەعریفی دەڕوانێتە ئێستا و داهاتووی ڕۆژهەڵاتی کوردستان، هیوا بۆ ڕووبەڕوو بوونەوە لەگەڵ ڕژێمی داگیرکەری کۆماری ئیسلامی، باوەڕی بە خەباتێکی ڕادیکاڵ هەیە، بۆ ئەم مەبەستەش سەرەتا پێویستە کۆمەڵگای ڕۆژهەڵاتی کوردستان بە ڕێکخستن بکرێت.

” هیوا ” بەئەزموون وەرگرتن لە بزووتنەوەی ڕزگارییخوازی گەلی کورد، نسکۆ، ئاشبەتاڵ و شەڕی براکوژی، هەر لەسەرەتای سەرهەڵدانی، وەکوو جووڵانەوەیەکی سیاسی، لە جێگای چەکداری حیزبی، تێدەکۆشێت بۆ پێکهێنانی هێزێکی نیشتمانی، بۆئەوەی کە بەرژەوەندی نەتەوەیی و نیشتمانی، نەبێتە قوربانی بەرژەوەندیی حیزبی، هیوا خۆی لە بازنەی تەسکی حیزب و ڕێکخراوەییدا نابینێتەوە، بۆیە لەسەر ئەو باوەڕەیە کە کوردستان پێویستی بە هێزی نیشتمانی هەیە تا چەکداری حیزبی.

سیستەمی سانترالیزمی حیزبی وەکوو مۆدێلێکی ناکارامەو کلاسیک، میکانیزمێکی سەرکەوتوو و گونجاوی نەبووە بۆ بەڕێوەبەری، توانای زەرفییەتی ڕێکخراویی دێمۆکراتیکی مۆدێرنی نییە، هەر بۆ ئەم مەبەستەش ” هیوا ” بە میکانیزم و سازەی لامەرکزی بەڕێوە دەچێت، چونکە جەوهەری بزووتنەوە دێمۆکراتیکەکان لەگەڵ ڕۆحی پاوانخوازی و دەسەڵاتی تاکەکەسی نامۆن.

هیوا لە سیاسەت و خواستەکانی خۆی، خاوەن پرەنسیپە، ئامانج و ستراتیژی بزووتنەوە دیارە، سەرچاوە داراییەکانی بزووتنەوەی هیوا، لەسەر ئەستۆی ئەندامانێتی، چ لە ناوخۆ و چ لە دەرەوەی وڵات.

بەرنامەو پەیڕەوی بزووتنەوەی هیوا

💢 خەبات و شۆڕش لە دژی داگیرکەری فارس و ڕووخانی ڕژێمی داگیرکەری کۆماری ئیسلامی، کە هەمان سیستەمی دوڵەت نەتەوەی سەردەست پەیڕەو دەکات، هەر بۆیە ئامانج و ستراتێژی بزووتنەوەی هیواش هەڵوەشانەوی دەوڵەت نەتەوەی فارسە لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان و تێکۆشان بۆ سەربەخۆیی و دامەزراندنی دەوڵەتی دێمۆکراتیکی کوردستان ( سێکۆلاریزم ) لە رۆژهەڵاتی کوردستان .

💢 بە پیشەساز کردنی کۆمەڵگای کوردستان، بە مەبەستی بنبڕ کردنی هەژاری و بێکاری و دابین کردنی کار بۆ هەموو چین و توێژەکانی کۆمەڵگای کوردستان و دامەزراندنی دەوڵەتی ڕەفاە.

💢 پارێزگاری کردن لە تەواویی جوغرافیاو ژئۆپلۆتیکی کوردستان و پێداگری لە سەر هەموو ئەو ناوچانەی، کە بە سیاسەتی پاکتاویی نەتەوەی لە لایان داگیرکەران ویستوینە ناسنامەی کوردستانی بوونی لێ وەرگرنەوە، خاکی کوردستان هیچ ساز و سەودایەکی لە سەر ناکرێت.

💢 کار بۆ پاراستنی فەرهەنگ، کلتوور و وێژەی کوردی و پەرەپێدانی بە زمانی دایکی و دەوڵەمەند کردنی زمان و ئەدەبیاتی کوردیی و دامەزراندنی زمانێکی ستانداردی کوردی، کە زاراوەکانی وەکوو؛ سورانی، کرمانجی، کەڵهوڕی و هەورامی لە خۆ بگرێت.

💢 بە پێکهێنانی بەستێنێکی ئازاد و دێمۆکراتیک، هەموو ئایین و پێکهاتەکانی کۆمەڵگای کوردستان، سەربەست و خاوەن مافن و هەر بیروباوەڕێک، کە دوور بێت لە توندووتیژی تێیدا ئازاد و سەربەستە.

💢 مافی بەرابەری و یەکسانی ژن و پێاو بێ ئەملاو ئەولا، لە هەموو بوارێک و دابینکردنی هەل و دەرفەت بۆ بەشداری ژنان لە هەموو جومگەکانی سیاسی و کۆمەڵایەتی.

💢بە پێی جاڕنامەی گردوونیی مافەکانی منداڵان و گرنگیدان بە سیستەمی پەروەردە و خوێندن و دابین کردنی مافی منداڵان، نەهێشتنی منداڵ ئازاری و کاری منداڵان لە کۆمەڵگای کوردستان.

💢 سەروەری یاسا و سەربەخۆیی دادگاو پاراستنی مافی یەکسانبوون لە بەرامبەر یاسادا، حکومەتی یاسا بێت، نەوەک حکومەتی تاکەکەسەکان.

💢پاراستنی ژینگە و بەکار هێنانی هەموو میکانیزمێکی سەردەمیانە و دابین کردنی هەموو پێداویستێکانی ژینگە پارێزانی کوردستان.

💢 بزووتنەوەی هیوا خۆی لە چوارچێوەی هیچ ئیدئۆلۆژێکی دیاری کراودا نابینێتەوە، باوەڕی بە ئێڕادەی ئازاد و سەربەخۆی تاکەکانی ناو کۆمەڵگا هەیە، سەروەری یاسا لە کۆمەڵگایەکی دێمۆکراتیک بە بنەما وەردەگرێت، کە لەگەڵ بنەماکانی مافی مرۆڤ و کۆمەڵگایەکی پێشکەوتوو هاوتەریب بێت.

لە کۆتاییدا، پەیمان و بەڵێن دەدەین، کە تا دوا هەناسە وفادار بین بە ڕێگاو ڕێبازمان و تا دوا دڵۆپی خوێن پارێزەری خاک و نیشتمانمان بین. مەرگ و نەمان بۆ ڕژێمی داگیرکەری کۆماری ئیسلامی، سەرکەوێت بزووتنەوەی ڕزگارییخوازانەی نەتەوەی کورد.

هەربژی کورد و کوردستان

ئەنجوومەنی بەڕێوەبەری
بزووتنەوەی هیوا

23 سەرماوەزی 2719